Nadleśnictwo Bogdaniec bierze udział w Realizacji projektu LIFE „Ochrona rybołowa Pandion haliaetus na wybranych obszarach SPA Natura 2000 w Polsce”.  W projekt zaangażowanych jest 28 Nadleśnictw z całej Polski. Głównym celem projektu jest ochrona populacji rybołowa, jednego z najrzadszych gatunków ptaków szponiastych występujących w awifaunie Polski, który zostanie zrealizowany poprzez realizację m.in. następujących zadań:

• identyfikację stanowisk rybołowów i czynników stanowiących dla nich zagrożenie,
• prowadzenie monitoringu satelitarnego rybołowów,
• odtworzenie stanowisk poprzez budowę nowych gniazd nadrzewnych oraz platform na słupach wysokiego napięcia,
• zwiększenie bazy żerowej oraz podnoszenie świadomości na temat gatunku dla osób zarządzających jeziorami i stawami.

Planowane rezultaty projektu

Wzrost populacji rybołowów w Polsce!

•Montaż 50 gniazd na słupach linii wysokiego napięcia.

•Montaż 232 gniazd na drzewach.

•Szczegółowy monitoring jezior i stawów oraz analiza operatów rybackich pod względem określenia bazy pokarmowej rybołowów.

•Organizacja 6 warsztatów dla środowiska rybackiego i wypracowanie wytycznych dla zrównoważonej gospodarki rybackiej w rejonie występowania rybołowów.

•Uzyskanie przebiegu tras migracyjnych dla rybołowów w wyniku montażu loggerów gps.

Realizacja działań w projekcie

       Przeprowadzenie szczegółowej analizy stanowisk rybołowów.

•Przeprowadzona zostanie kompleksowa analiza stanowisk, w których  występują lub wyprowadzają lęgi rybołowy.

       • Weryfikacją zostanie objęte drzewo gniazdowe, siedlisko otaczające oraz miejsce stanowiące bazę pokarmową co w przypadku rybołowów  zwykle oznacza kompleksy wodne położone do 10 km od gniazda.

      •Wskazane zostaną również drzewa biocenotyczne: spoczynkowe i  alternatywne, które mogą stanowić miejsce zakładania nowych gniazd.

       •Każde stanowisko zostanie opisane w indywidualnych raportach tzw.paszport rybołowów.

Utworzona została Sieci lokalnych opiekunów stanowisk rybołowów.

•Każdy z opiekunów pracuje dla projektu na zasadach wolontariatu.

•Organizowane będą warsztaty ornitologiczne, w trakcie których uzyskają oni specjalistyczną wiedzę dotyczącą rybołowów i innych ptaków szponiastych.

•Każdy lokalny opiekun jest w stałym kontakcie z ornitologiem z KOO

       realizującym monitoring w ramach Monitoringu Gatunków Rzadkich GIOŚ.

•Głównym zadaniem będzie identyfikacja ewentualnych zagrożeń w regionach występowania rybołowów, głównie na łowiskach. Przykładami może być nadmierna i nierozważna turystyka, prowadzone prace gospodarcze, zabudowa brzegów jezior, zanieczyszczenia wód, budowa wiatraków na linii pomiędzy lęgowiskiem a łowiskiem.

Montaż gniazd sztucznych na drzewach oraz montaż platform na słupach.

• W czerwcu rozpoczęliśmy montaż sztucznych gniazd na drzewach sąsiadujących z gniazdami lęgowymi.
• Montaż platform na słupach wysokiego napięcia należących do Enea Operator S.A. lub PSE S.A.
• Dodatkowo planuje się również wykonanie gniazd interwencyjnych oraz działania wzmacniające konstrukcje gniazd funkcjonujących.

Monitoring rybołowów z użyciem loggerów i fotopułapek.

• Dotychczas nie prowadzono w Polsce badań pozwalających określić trasy przelotów rybołowów gniazdujących na terenie Polski.
• Planujemy w projekcie zamontowanie loggerów satelitarnych (gps) na 10 młodych osobnikach oraz na 5 osobnikach dorosłych. Pierwszy logger został zamontowany w zeszłym roku na młodym rybołowie, który doleciał na zimowisko do Nigerii. W tym roku zamontowaliśmy już 4 kolejne loggery na młodych oraz planujemy założenie loggerów na dorosłych rybołowach.
• Drugim działaniem niezbędnym do prowadzenia skutecznej analizy zagrożeń są fotopułapki, które zostały zamontowane w lipcu przy gniazdach lęgowych. Zebrany materiał umożliwi szczegółową analizę prowadzenia lęgów, składu pokarmowego oraz zagrożeń występujących w środowisku.

Przeprowadzenie monitoringu ichtiofauny.

• Ocena stanu bazy żerowej w akwenach położonych w sąsiedztwie stanowisk rybołowa jest kluczowym działaniem mającym na celu określenie atrakcyjności środowiska z punktu widzenia rybołowów.
• W tym celu w tym roku zostanie przeprowadzony monitoring ichtiofauny w wybranych jeziorach stanowiących jego bazę żerową.
• Analiza uwzględniać będzie zarówno jeziora jak i stawy hodowlane. Dzięki tym badaniom możliwe będzie stwierdzenie dostępności pokarmu dla rybołowów, składu gatunkowego ryb stanowiących pokarm oraz ocena wpływu gospodarki rybackiej i jeziorowej na populację rybołowów w ciągu ostatnich 10 lat.

Poprawa bazy żerowej rybołowów poprzez wzmożone zarybianie wód w zlokalizowanych łowiskach.

• Po przeprowadzonej analizie ichtiofauny zlokalizowanych łowiskach rybołowów przeprowadzane będzie dodatkowe zarybianie odpowiednimi gatunkami ryb. Działanie to będzie realizowane wspólnie z zarządcami jezior, w których żerują rybołowy.
• W celu dokarmiania ptaków przed okresem lęgowym do jezior wpuszczane będą preferowane przez rybołowy, które najczęściej chwytają ryby o masie 200-400 g (Tuvi i Vali 2006, Osojca Krasiński 2009).

Prowadzenie szkoleń i spotkań z udziałem ekspertów międzynarodowych.

• W projekcie przeprowadzone zostaną spotkania z udziałem ekspertów zagranicznych w celu nawiązania ściślejszej współpracy międzynarodowej oraz pozyskanie specjalistycznej wiedzy i doświadczeń zagranicznych.
• Zaplanowano organizację konferencji międzynarodowej z udziałem ekspertów z Niemiec, Estoni, Białorusi i Szwecji oraz partnerów z Litwy.
• Dodatkowo zorganizowane zostaną warsztaty prowadzone przez ekspertów z Niemiec i Szwecji. Warsztaty dotyczyć będą rozwoju populacji rybołowów wykorzystujących słupy wysokiego napięcia, analizy śmiertelności i zagrożeń dla rybołowów oraz montażu gniazd.

Działania edukacyjnie komunikacyjne skierowane do dzieci i młodzieży.

• W celu podniesienia wiedzy dzieci i młodzieży przeprowadzony zostanie ogólnopolski konkurs dla szkół podstawowych i gimnazjalnych z wiedzy o rybołowach.
• Konkurs organizowany będzie w ramach międzynarodowego tygodnia rybołowów „World Osprey Week”, w którym bierze udział kilkadziesiąt szkół na całym świecie.
• Zaplanowano organizację 3 ogólnopolskich konkursów dla dzieci i młodzieży.
• Do szkół skierowane zostaną również materiały dydaktyczne mające na celu wzrost wiedzy uczniów i nauczycieli o rybołowach, ich biologii oraz o sposobach ich ochrony.

Zaangażowanie jednostek organizacyjnych PGL LP w realizację projektu

Zgodnie z ustaleniem podjętym na spotkaniu z Dyrektorem Generalnym Lasów Państwowych realizacja projektu będzie możliwa jeśli Nadleśnictwa zostaną włączone w realizację części z zaplanowanych działań. Należą do nich:

• budowa platform na słupach wysokiego napięcia, (możliwe, że będzie to tylko koszt ich zakupu)
• zakup i wpuszczenie ryb,
• zakup i montaż szlabanów oraz tablic informacyjnych,
• budka obserwatora ptaków.
• Z jednostkami, które zostaną wskazane do udziału w projekcie zostaną podpisane porozumienia z KOO określające zakres prac.
• DGLP przeprowadzi całość postępowania przetargowego w imieniu Nadleśnictw.
• Nadleśnictwa ponoszą wydatki kwalifikowane, które zostaną zrefundowane przez DGLP na podstawie noty księgowej.
• Zaangażowanie pracowników jednostek organizacyjnych PGL LP będzie możliwe w zależności od decyzji nadleśniczego lub regionalnych dyrektorów Lasów Państwowych.

Budżet projektu:

Łączny koszt przedsięwzięcia wynosi 1.373.484 Euro

opracowanie: Łukasz Porębski  / Wydział ds. Projektu LIFE DGLP